رقص سماع در زبان سنگسری با تغییر جزئی بصورت واژه (سه م) بیان میشود. البته اجرای یری یری سه م علاوه بر موضوع عرفانی ریشه در فرهنگ غنی و کهن سنگسر دارد .
معمولا جاری ها بعلت اختلاف سلیقه و رقابت و گاهی حسادت بر سر مال و فرزند و….در گیر بوده و سعی در تخریب یکدیگر دارند ، این کینه ها حتی موجب درگیری برادران و خانواده وبه قهر و غضب و گاهی با خونریزی همراه بوده است. بزرگان ایل سنگسری با درایت و تعقل برای صلح و سازش ورفع کدورت و کینه یری یری سه م ( رقص جاری ها ) را با الهام از دین و فرهنگ اساطیری با چاشنی عرفان ابداع و احیا نمودند .
نگرشی به پوشش فروهر با دو بال در بالاتنه که داری سه مشخصه بند یا پر گونه متمایز میگردد ، سمبل گفتار نیک ، پندار نیک ، کردار نیک است ، چرا که پیروی و انجام این سه خصلت باعث تعالی روح وعروج و پرواز پیروان خواهد شد . برعکس در پایین تنه فروهر ، دامن دارای سه مشخصه خط گونه که سمبل گفتار بد ، پندار بد و کردار بد را القاء میکند که باید توسط پیرو به زمین ریخته پایمال شود تا شخص پاک شده و با بالهای نیکی بالاتنه و پیروزی بر نفس به پرواز در آمده در اوج صعود به حق واصل گردد .
چنانچه بعلت کدورتهای پیش آمده جاری ها از یری یری سه م خود داری نمایند با اصرار و پا فشاری حضار در مجلس عروسی یا جشن تیرگان یا سیزده بدر یا ختنه سوران و یا…..با فریاد یری یری پینده سه م – یرییری سه م سه م ( جاری ها باید برقصند – جاری ها رقص رقص )انان را به رقص وادار میکنند .
دو جاری که ملبس به پوشش زیبای کژین شوی ( پیراهن ابریشمی با رنگ روشن و گلدوزی شده مخصوص ) ، تیرمن کت ( کت از جنس ترمه )، ساخته مکنه ( مقنعه از پارچه ابریشمی تمام گلدوزی شده ) که به این نوع گلدوزی ساخته گفته میشود ، قردار شوال و چنگوم برسر با تشویق ممتد حضار و ریتم دب ( دایره زنگی مخصوص ) بدینصورت شروع به رقص مینمایند .
پس از قرار گرفتن جاری ها مقابل همدیگر ابتدا دو دست خود را در جلو صورت که کف دست ها کمی از هم فاصله دارند ، حرکتی ملایم همنوا با ریتم آهنگ دب ودست و حرکت موزون پا ، هماهنگ به سمت راست یا چپ با کوبشی به جهت زمین به تعداد 7 بار انجام میدهند . این نشان از بدور ریختن گفتار بد، پندار بد ، کردار بد است که از چشم و فکر وبا چهره خندان جاری ها ، بدی ها را با شعف و شادی دفع کرده دور میریزند.
اینک نوبت بدور ریختن این سه نا پاکی ها از دل و ضمیر هر یک است .
در این مرحله دستها همانند حرکت اول در میا ن تنه و اطراف قلب با دستانی کمی باز ترو کوبشی و سرکوبگرانه به سمت پائین از جهت راست یا چپ تکرار میکنند تا گفتار بد ، پندار بد ، کردار بد ، از دلها زدوده شده و از پلیدیها پاک میگردد .این حرکت نیز 7 یا 14 بار تکرار میشود .
اکنون که زشتیها سرکوب و کدورتها بدور ریخته شده ، زمان شادی و سرور و پیوند دوستی و مودت است با ضرباهنگ تند تر و غریو شادی ( غویه کنان) حضار با خواندن یری یری ماه بمی ین ( جاری ها چون ماه آمدند ) این صلح و دوستی و سعادت را تشویق و ترغیب مینمایند .
حال جاری ها پای راست با پای راست و پای چپ با پای چپ را با پرشی موزون بلند کرده و نوک انگشتان بویژه انگشت شصت را بهم نزدیک میکنند ( حالت دست دوستی که دو نفر بهم میدهند ) همزمان انگشتک زنان ( بشکن ) به تعداد 7 یا 14 بار تکرار مینمایند .
اینک که به اوج پاکی و دوستی رسیده اند آماده پرواز روحند با پرش به سمت راست و چپ آنگاه در حول دایره وجود که نقطه پرگار در عرفان و رقص سماع است پاِ ی کوبان به چرخیدن و دور زدن در حول مرکز به دور خود ادامه میدهند . این صمیمیت بوجود آمده با انگشتک زدن جاری ها و با کف و دست و غویه ممتد حضار خاتمه میابد .
جاری ها به پاس این صمیمیت همدیگر را در آغوش گرفته و دیده بوسی میکنند و به یمن این سرانجام خوب ونیکو مادر جاری ها یا مادر همسرشان و یا خاله یا عمه و…..با هدایا ( شاباش ) به استقبال جاری ها رفته با فریاد خاشالی مبارکی حضار برای عروس و داماد که باعث صلح و صفای خانواده ها شدند مجلس غرق در شادی و شعف میشود .
البته یری یری سه م را همه اجرا میکنند اما جاری ها و برای کسانیکه با هم کدورتی دارند اهمیت ویژه را داراست و نامگذاری آنهم بدینجهت بوده است .
نکته مهم حرکات 7 یا ضریب 7 نشان از قداست و بی نهایت بودن عدد 7 است . شاید نکات دیگری در این رقص نهفته باشد که شایسته تحقیق مفصل تری است .

برچسب‌ها:رقص, غلامحسین صمدیان

---